Les TIPS gaan over lezen en schrijven, maar basisvaardigheden bestaan uit zowel lezen en schrijven als rekenen en digitale vaardigheden. Dus eigenlijk had ik een pagina moeten wijden aan les tips voor basiseducatie in in algemene brede zin. Maar voor mij spreekt het van zelf dat als je bezig bent met taal, lezen, dat je dan ook de inhoud bespreekt en iets op zoekt of voor doet of uitrekent.
Laaggecijferdheid
Laaggecijferdheid is een onderschat probleem (lees Wat-werkt-dossier-versterken-gecijferdheid voor achtergrond informatie en cijfers). Van alle laaggeletterden is het merendeel ook laaggecijferd. Er rust echter veel minder een taboe op en het is ook heel goed te verstoppen.
Hoe kan je iemand helpen?
Wat zou het mooi zijn als iedereen mag blijven leren, een leven lang. Dat je met een maatje op zoek gaat naar wat kan ik (nog) leren, wat wil ik leren, waar liggen mijn krachten en waar heb ik hulp nodig. Niet alles is te leren. We zijn niet allemaal Mozart of Einstein. Dat gaan we ook niet bereiken.
Wat kun je leren en waarom zou je dat willen leren? Allereerst geeft het je meer zelfvertrouwen en zelfstandigheid als je groeit.
Leren gaat het beste als je dat doet op een veilige manier en in een vertrouwde omgeving. Je mag ook leren fouten te maken en dat sterkt ook weer. Van complimenten groei je, dus een diploma halen is heel motiverend.
Helaas heb je overal rekenen bij nodig in het leven. Dat rekenen komt ook overal terug om in aanmerking te komen voor een diploma. Deeldiploma’s zijn er niet, je moet alle vakken op eenzelfde niveau halen om dat papiertje uiteindelijk te halen.
Hoe geef je les in rekenen aan volwassenen?
Opvoeden moet zinnig zijn en leren leuk, is mijn motto. Dat opvoeden is in deze doceren. Je gaat niet een rijtje sommen laten maken of een staartdeling uitleggen als je er geen context bij geeft. Vanuit een leervraag komt een opdracht. Als je cursist graag zijn huis wil verven zal hij er baat bij hebben om het oppervlak te meten en het aantal liters verf te bepalen. Als je buurvrouw graag lekker en gezond kookt zal ze graag een nieuw recept willen leren koken. Als een chauffeur naar een nieuwe bestemming moet rijden wil hij graag weten hoe hij daar het snelst, veiligst en zuinigst komt. Er moet een reden zijn om iets te leren. Dat kan op het gebied zijn van geldzaken, gezondheid, wonen, werk of hobby’s.
Voorbeelden om te leren rekenen
Er zijn methodes om te gebruiken. Maar je kan ook elke willekeurige situatie aanpakken om mee aan de slag te gaan. Kijk naar het werk van iemand, zijn woonsituatie, zijn dagbesteding. Zelf kwam ik het voor het eerst tegen toen ik in gesprek raakte over het zagen in het bos. Hoeveel bomen heb je gekapt en hoeveel karren vol is dat dan? Het invriezen van brood, hoeveel sneetjes brood gaan in een zakje de vriezer in uit een heel brood? Hoe laat spreken we af? Hoelang duurt de les? Rekenen kom je continu tegen in alles, in je agenda, klokkijken, wegen en meten in en om het huis, tijdens het koken, boodschappen doen.
Bespreek wat je tegenkomt en kijk wat iemand daarmee kan, hoe kan je hier verder mee oefenen. Dan zal iemand inderdaad huiswerk en sommen maken leuk gaan vinden. Zodra je merkt dat je het ergens voor nodig hebt.
Maak het niet moeilijker dan het is. Bedenk hoe je iemand zo zelfstandig mogelijk kan laten rekenen. In mijn boek staan tal van tips om spelenderwijs te leren rekenen.
Koken, vraag welke gerechten iemand lekker vindt en ga dat opzoeken, kijk naar de ingrediënten, hoe gezond is het, wat kost het, hoeveel moet er in.
Boodschappen doen voor de hele week. Folder met aanbiedingen lezen. Een boodschappenlijst maken en budget voor de week uitrekenen. Plannen in de agenda, hoeveelheden, houdbaarheid.
Reis plannen, route zoeken, afstand en tijd, auto, fiets of OV. Tabel aflezen voor reistijd, routeplanner invullen.
Klussen in huis, uitwerken van de ideeën om een klus uit te tekenen, in te kopen en de tijd in te plannen.
Maar ook de agenda van het hele gezin beheren voor werk, school en sport.
Zoek het niet te moeilijk, zoek het dichtbij, gebruik je rekenmachine en mobiel. Kijk wat te leren is en oefen hiermee.
Op het werk zou het heel handig zijn als een werkgever bij de eerste kennismaking inventariseert wat iemand al kan en waar leerpunten liggen. Ook wat betreft taal, rekenen en digitale vaardigheden. Wat kan je als werkgever bieden, zoek een maatje voor elke collega. Waar liggen uitdagingen die je intern moet oplossen door instructies te verduidelijk en te versimpelen? Kunnen teksten ook in makkelijke taal en werkinstructies met symbolen en foto’s weergegeven worden. Pictogrammen zijn eenduidig, teksten vaak ingewikkeld.
Handige links
De website Oefenen.nl heeft ook programma’s over Rekenen en geld. Budgetplanner. Lees en Schrijf! Geld en rekenen. ffLeren Rekenen.
Wijzer in geldzaken een website boordevol tips en rekenhulpen.
Gecijferdheid telt mee heeft ook oefen- en lesmateriaal ontwikkeld, zoals praatplaten en rekensituaties.
Digihandig kun je als app gebruiken om te oefenen en handig te worden in de wereld van de smartphone, van routes plannen, internetten tot bankieren.
In bibliotheken vind je ook steeds meer een IDO (Informatiepunt Digitale Overheid). Het aanbod lokaal bestaat vaak uit Klik&Tik.
Boekjes van Melkweg staan ook reken opdrachten in, gratis downloaden.
De boekjes van Succes! Taal zijn er ook voor Rekenen en digitale vaardigheden, uitgegeven door Taal voor het leven bij Boom. Vaak liggen deze serie boekjes ook in de bibliotheken bij het Taalpunt of Taalhuis om te lenen en uit te werken.